Bilaketaren emaitzak - Molière, 1622-1673

Molière

Jean-Baptiste Poquelin (1622ko urtarrilaren 15an bataiatu zuten Parisko Saint Eustache elizan, eta 1673ko otsailaren 17an hil zen Rue Richelieuko bere bizilekuan), Molière deitua, Frantziako komedia eta dramagilerik ospetsuena da.

Parisko merkatari familia batean sortua, 21 urterekin bat egin zuen hamar bat lagunekin (tartean Béjart familiako hiru kiderekin) Illustre Théâtre taldea osatzeko; hasiera itxaropentsua eta ospe handiko antzerkigileen lankidetza izan arren, ez du lortzen Parisen iraunkorki gailentzea. 1646ko Aste Santuan, Epernongo dukeak, Guienako gobernadoreak, eta, ondoren, ondoz ondoko hainbat babeslek mantendutako ''landa-troupe'' entzutetsu batean engaiatuta, Molière eta bere bejartar lagunek hamabi urtez bidaiatu zuten erreinuko hegoaldeko probintzietan zehar. Garai horretan, Molièrek farsa edo komedia txiki batzuk konposatu zituen prosan, eta bere lehen bi komedia, bost ekitalditan eta bertsotan. 1658an Parisera itzulita, berehala, bere troparen buru eta Luis XIV.a gaztearen gorteko aktore eta egile gogokoena bihurtu zen, eta ikuskizun ugari diseinatu zituen harentzat, arkitekto eszeniko, koreografo eta musikari onenekin elkarlanean. 51 urte zituela, bat-batean hil zen.

Forma dramatikoen sortzaile handia eta bere antzezlan gehienetan paper nagusiaren interpretea, Molièrek komediaren hainbat baliabide ustiatu zituen —ahozkoak, keinuzkoak eta bisualak, egoerakoak—, eta komedia genero guztiak landu zituen, fartsatik karaktere-komediara. Pertsonaia indibidualizatuak sortu zituen, psikologia konplexukoak, azkar arketipo bihurtu zirenak. Begirale argi eta sarkorra, bere garaikideen ohiturak eta jokabideak margotu zituen (elizak eta monarkiaren goi-dignatarioak soilik zainduz) bere publikoaren gozamenerako, bai gortean, bai hirian. Entretenimendu inozoetara mugatzetik urrun, bere komedia handiek kolokan jartzen dituzte gizarte-antolakuntzaren printzipio ongi finkatuak, polemika ozenak eta zirkulu debotoen etsaitasun iraunkorra piztuz.

Molièreren lana, hogeita hamar bat komedia bertsotan edo prosan, ballet eta musika-sarrerak lagundurik edo gabe, Frantziako literatura-hezkuntzaren zutabeetako bat da. Frantzian eta mundu osoan arrakasta handia izaten jarraitzen du, eta literatura unibertsalaren erreferenteetako bat izaten jarraitzen du.

Comédie Française delakoaren sortzaile nagusitzat hartzen da, eta egilerik interpretatuena izan da. Sasijakintsuen pedantekeriarekin, mediku ezjakinen gezurrekin eta burges aberatsen handiustearekin gupidagabea, Molièrek gaztetasuna goraipatzen du, muga eta murrizpen absurduetatik askatu nahi duena. Gurtzatik eta aszetismotik urrun, bere moralista papera berak definitu bezala geratu zen: «Ez dakit ez ote den hobe giza grinak zuzendu eta baretzea, erabat ezabatzen saiatzea baino», eta bere helburu nagusia «jende zintzoari barre eragitea» izan zen (''Castigat ridendo mores'', ohiturak barrez aldatu). Giza baloreen defendatzaile handia izan zen.

Bere bizitza gorabeheratsuak eta nortasun sendoak antzerkigileak eta zinemagileak inspiratu ditu. Frantses hizkuntzan eta kultura frankofonoan hartzen duen leku enblematikoaren seinale, frantsesa ''Molièreren hizkuntza'' esaldiarekin aipatzen da normalean. Wikipediatik informazioa lortu